Në legjislacionin që rregullon mediat elektronike në Shqipëri ka një boshllëk, që deri tani i ka shpëtuar vëmendjes së Parlamentit shqiptar, të ekspertëve ndërkombëtarë dhe të vetë operatorëve televizivë, të cilët deri tani e kanë injoruar këtë harresë.
Boshllëku shumë i rëndë ka të bëjë me matjen e audiencës. Fjala është për një aspekt themelor, jo vetëm në rregullimin e konkurrencës së ndershme mes operatorëve televizive, por edhe në shpërndarjen e reklamës, që është pjesë përbërëse e një ekonomie moderne tregu.
Sikurse është zbuluar nga një investigim i kryer nga Shqiptarja.com dhe që po fillojmë ta publikojmë nga dita e sotme, mungesa e rregullave në këtë sektor strategjik, të braktisur në anarkinë më të plotë, ka bërë të mundur që të krijohen shoqëri fantazma, të cilat spekulojnë, duke shitur raporte mbi audiencën televizive pa asnjë bazë dhe pa asnjë kontroll dhe duke dëmtuar kështu rëndë tregun e komunikimeve, për t’u pasuruar apo vetëm për t’u pajisur me një pushtet, që nuk do ta kishin arritur dot ndryshe.
Ky investigim i Shqiptarja.com ka nxjerrë në dritë fatin se shoqëria shqiptare Abacus shpk, e cila ekziston që nga 2012-a, pretendon që prej atëhere të matë audiencën e televizioneve në nivel kombëtar duke patur vetëm një të punësuar, të paguar me 20.000 lekë në muaj, ndërkohë që në bilanc nuk rezulton të jetë kryer asnjë investim, të domosdoshëm për të realizuar këtë lloj matjeje. Shoqëria ka vijuar të prodhojë raporte mbi matjen e audiencës edhe në dy vitet, gjatë të cilëve zyrtarisht kishte pezulluar aktivitetin e saj.
Të ardhurat që deklaron janë qesharake (më pak se 800 euro në muaj), e megjithatë, me raportet e saj, arrin të manipulojë një treg televiziv dhe publicitar, që kap vlerën e miliona eurove në vit. Në vendet e Bashkimit Evropian ky lloj aktiviteti, jo vetëm rregullohet në mënyrë shumë strikte dhe mbikëqyret nga shteti, por abuzime të mundshme, raporte të rreme dhe të dhëna të mbledhura pa një metodologji korrekte konsiderohen si vepër penale, e cila, psh në Itali, ndëshkohet me gjashtë vjet burgim. Ndërsa në Shqipëri nuk ka asnjë kontroll dhe, mbi të gjitha, askush nuk reagon.
Nuk reagon as AMA, agjencia kombëtare, e cila, që prej vitit 2013, është ngarkuar të monitorojë sektorin e mediave elektronike dhe “të garantojë konkurrencën e ndershme” mes operatorëve radiotelevizivë. Pavarësisht nga fakti që një detyrim i tillë parashikohet në mënyrë specifike nga Neni 19 i ligjit, që ka krijuar si institucion AMA-n, ky ent shtetëror nuk ka bërë asgjë për të kontrolluar autenticitetin e raporteve mbi audiencën televizive, që janë shpërndarë dhe as strukturën apo besueshmërinë e shoqërive, që merren me këtë sektor.
Në të kundërt, në Itali psh shoqëria homologe e AMA-s, që quhet AGICOM, ka pushtet të kontrollojë, jo vetëm strukturën e ortakërisë të ndërmarrjeve që operojnë në këtë sektor delikat të matjes së audiencës, por ndjek edhe gjithë procedurën e monitorimit të audiencës, madje duke patur të drejtën edhe të bllokojë shpërndarjen e të dhënave, në rast se këto nuk rezultojnë se janë mbledhur në mënyrë të besueshme.
Ndërsa në Shqipëri ndodhemi në kaos. Këtu, një shoqëri si Abacus, që ka një kapital prej 100.000 lekësh, aksionerë të panjohur, asnjë të punësuar dhe asnjë investim, gjen mundësinë të hyjë në tregun delikat të informacionit, duke orjentuar buxhete publicitare drejt një medie apo kundër një tjetër medie: po pse AMA, që ka funksionin e rregullatorit publik, nuk ndërhyn?
Është pikërisht Neni 19 i ligjit 97/2013 që rendit, ndër funksionet e tjera të AMA-s, “garantimin e konkurrencës së ndershme, duke siguruar njëkohësisht zhvillimin e mëtejshëm të RTSH-së”, dy parime, të cilat shpërndarja e matjeve false të audiencës i shkel ditë për ditë prej vitesh, duke dëmtuar, jo vetëm konkurrencën e ndershme mes operatorëve televizivë privatë, por duke goditur edhe televizionin publik, i cili, në një pjesë të madhe të atyre raporteve mbi audiencën, gati gjithnjë penalizohet. Një skandal brenda skandalit, që kërkon marrjen e masave urgjente.
d.c./shqiptarja.com
